Kako dišemo? (Biologija)

Kako dišemo?

Svako živo biće mora da diše. Životinje disanjem unose kiseonik u telo. Udišući vazduh, čovek uzima kiseonik. Disanje izgleda prosto. Mi čak i ne mislimo kako dišemo, mada disanje sačinjavaju prilično složene radnje. Kada čovek udiše vazduh, on prolazi kroz čitav niz cevi u telu koje se zovu disajni putevi. Oni počinju nosem, gde se zaustavljaju čestice koje bi mogle da budu štetne za pluća. U nosu se vazduh prečišćava i zagreva.
Iz nosa se vazduh spušta kroz ždrelo. Odatle kroz grkljan i dušnik odlazi u dve manje cevi zvane dušnice, od kojih svaka ulazi u po jedno plućno krilo. Pluća su veliki, meki organi, a sastoje se iz dva plućna krila, desnog i levog. Svako plućno krilo je potpuno obavijeno tankim pokrivačem koji se zove pleura ili plućna maramica.
Plućno tkivo liči na sunđer. Sastavljeno je iz mnoštva nežnih malih mehurića ispunjenih vazduhom koji u njih ulazi. Kroz dušnice vazduh stiže u plućne mehuriće. U njima se uzima kiseonik iz vazduha a nepotrebni gasovi izbacuju se iz tela. Ovi mali mehurići, ispunjeni vazduhom, zovu se alveole.
Vazduh koji udišemo sadrži kiseonik, azot, ugljen-dioksid i vodenu paru. Ovi gasovi se nalaze i u ljudskoj krvi, samo u različitim količinama. Kada udahnemo svež vazduh, tada u alveolama ima više kiseonika nego u krvi. Zato kiseonik iz vazduha prolazi u krv kroz vrlo tanke zidove alveola i sitnih krvnih sudova, kapilara. Ugljen-dioksida ima više u krvi a manje u alveolama i zato odlazi iz krvi u alveole pluća, odakle ga izdišemo.
Uzimanje kiseonika iz vazduha a izbacivanje ugljen-dioksida iz tela omogućuje ćelijama da dobiju kiseonik a da se oslobode štetnog ugljen-dioksida.
Koliko vazduha pluća mogu da prime? Da bismo to izmerili, moramo da uzmemo u obzir normalno disanje, zatim dopunsku količinu vazduha do kraja dubokog udaha i količinu do kraja dubokog izdaha. To se zove vitalni kapacitet ili količina vazduha koju pluća mogu da prime. Odrastao čovek ima vitalni kapacitet koji iznosi nešto malo više od 4 litra vazduha; vitalni kapacitet žene iznosi oko 3 litra.
Pluća nikada nisu prazna, čak i kada se snažno napregnemo da izdahnemo vazduh. Količina vazduha koja ostaje u plućima posle maksimalnog izdisaja zove se rezidualni vazduh, a kada udahnemo, ovaj rezidualni vazduh se meša sa svežim vazduhom.
Disanje je i voljna i nevoljna radnja. Dišemo i kada ne mislimo na to, ili kada spavamo. Ali disanje možemo zaustaviti za kratko vreme ako to hoćemo — kao kada zadržavamo dah dok se gnjuramo.
Izvor: 1000 zašto, 1000 zato...